Առաջադրանքներ

1․ Քարտեզի վրա գյուղից քաղաք հեռավորությունը 23սմ է։ Գտել քաղաքից գյուղ ընկած ճանապարհի երկարությունը, եթե Մասշտաբը 1։200 000 է։

1) 1:200000

2)200000 x 23 = 46000000սմ

3) 46000000= 46կմ

2․ Քարտեզի մասշտաբը 1։10 000 է։ Որքան է երկու քաղաքների միջև եղած իրական հեռավորությունը, եթե քարտեզի վրա պատկերված է․

ա) 3սմ        բ) 5սմ,      գ) 1սմ,       դ)12սմ,        ե) 21սմ,       զ) 52 մմ,        է) 10դմ        ը)  1մ,            թ) 32սմ,     ժ) 11սմ

3․ Երևան-Ստեփանակերտ ճանապարհի հեռավորությունը 330 կմ է։ Ինչպիսին կլինի քաղաքների միջև ընկած հեռավորություն քարտեզի վրա, եթե քարտեզի մասշտաբը  1։100 000 է։

1)100000x 330 =33000000սմ

4․ Արաքս գետի երկարությունը 1000կմ է։ Ինչպիսին կլինի գետի երկարությունը քարտեզի վրա, եթե վերջինիի մասշտաբը 1։10000 է։

1) 10000 x 1000 = 10000000

5․ Քաղաքների միջև ընկած հեռավորությունը 8կմ է։ Որոշել նույն քաղաքների միջև ընկած հեռավորությունը քարտեզի վրա, եթե մասշտաբը հավասար է․

ա) 1։10; = 80      բ) 1։100;  =800     գ) 1։10000; =80000      դ)1։2000;   =  16000       ե) 1։400; = 3200     զ) 1։5000։ = 40000

Մեր բակը նախագիծ

1:48

Մեր բակը

Հայոց պատմություն

Կյուրոս Մեծի հարթաքանդակը Պասարգադում

Կյուրոս II Մեծի դամբարանը (մ. թ. ա. VI դար)

Ծննդյան թվականն անհայտ է:

Մ. թ. ա. 530 թ., Ամուդարյա գետից արևելք

Կյուրոս II Մեծը Աքեմենյան պարսկական տերության հիմնադիր արքան է մ. թ. ա. 558–530  թթ-ին: 

 

Կյուրոսի կենսագրական տեղեկությունները մեզ են հասել պատմիչներ Հերոդոտոսի և Քսենոֆոնի երկերի միջոցով:

Կյուրոսի պապը՝ Մարաստանի թագավոր Աստիագենեսը (Աժդահակ), երազում տեսել է, որ  թոռն իրեն թագազրկելու է և դառնալու է խոշոր կայսրության հիմնադիր: Կարգադրել է, որ աղջկանից խլեն այդ նորածնին ու սպանեն, բայց երեխային փրկել է մի հովիվ և մեծացրել: Աստիագենեսը,  հետագայում տեղեկանալով այդ մասին, նրան ուղարկել է Մարաստանի հեռավոր սահմանը, որտեղ իշխում էր նրա հայրը՝ Կամբյուսեսը: 

Մ. թ. ա. 558 թ-ին Կյուրոսը դարձել է Պարսուա և Անշան երկրների թագավոր, ապա ոտքի է հանել պարսկական ցեղերին և գրավել Մարաստանի մայրաքաղաք Էքբատանը, գահազրկել պապին:

Թագավորության մայրաքաղաք է դարձրել իր հիմնադրած Պասարգադ քաղաքը:

Այնուհետև գրավել է Ասորեստանը, Հայաստանը, Կապադովկիան և Պարթեոնը: Ըստ Քսենոփոնի և Մովսես Խորենացու` Հայաստանի Տիգրան Ա թագավորը Կյուրոսի մտերիմն էր և դաշնակիցը՝ ընդդեմ Մարաստանի: Ըստ հայկական առասպելի՝ Աժդահակին սպանել է Տիգրան Ա-ն: 

Մ. թ. ա. 546 թ-ին Կյուրոսը գրավել է Լիդիայի թագավորությունն ու իր իշխանությունը տարածել Իրանական բարձրավանդակում և Միջին Ասիայում ապրող բոլոր ցեղերի վրա: 540 թ-ին նրա կայսրության սահմանները հասել են մինչև Սիրդարյա գետն ու Հինդիկուշի լեռները:  539 թ-ին Կյուրոսն արդեն գրավել էր նաև Փոքր և Միջին Ասիայի երկրները, Բաբելոնը, Միջագետքը, Ասորիքը, Փյունիկիան, Հրեաստանը: Ըստ Քսենոփոնի՝ հայկական հետևազորը և հեծելազորը, Տիգրան Ա-ի և Եմբրաս զորավարի առաջնորդությամբ, մասնակցել են Բաբելոնի գրավմանը: Աստվածաշնչի մեկնաբանները Բաբելոնի գրավումը համարել են Աստծու կամքի կատարում, որով հրեա ժողովուրդն ազատագրվել է Բաբելոնի գերությունից: 

Կյուրոսի այդ հաղթանակը հավերժացնելու համար ստեղծված «Կյուրոս II-ի գլանաթերթում» ներկայացված են նրա տիտղոսները` Աշխարհի թագավոր, Մեծ թագավոր, Բաբելոնի թագավոր, Շումերի և Աքքադի թագավոր, Չորս կողմերի թագավոր:

Այդ երկրները գրավելուց հետո Կյուրոսն օգնել է վերականգնելու Նաբուգոդոնոսորի և Նաբոնիդի ավերած քաղաքները:

Արևելքի ժողովուրդների հիշողության մեջ Կյուրոս II-ը մնացել է որպես իմաստուն և արդարադատ կառավարիչ, որի համար նրան տվել են Կյուրոս Մեծ պատվանունը:

Ըստ Հերոդոտոսի՝ Կյուրոս Մեծը մահացել է մ. թ. ա. 530 թ-ին Ամուդարյա գետի արևելյան ափին` մավքութների դեմ պատերազմում: Նրանց թագուհի Թումիրիսը կարգադրել է մարտի դաշտում գտնել Կյուրոսի մարմինը և գլուխը փաթաթել արյունով ներծծված մորթով, որպեսզի ծավալապաշտ տիրակալի արյան ծարավն ի վերջո հագենա:

Պերսեպոլիսի մերձակայքում պահպանվել են Կյուրոս Մեծի որդու՝ Կամբյուսեսի հրամանով կառուցված դամբարանի ավերակներն ու արքայի պատկերով հարթաքանդակը` «Ես` աքեմենյանների Կյուրոս թագավորս» մակագրությամբ:

Ավանդապատումի համաձայն՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացին արևելյան արշավանքի ժամանակ այցելել է այդ դամբարանը, իսկ նրա զինվորները տեսել են Կյուրոսի մումիան, որը թանկարժեք քարերով ու ոսկով զարդարված հագուստով հանգչում էր գորգապատ մահճում:

Կյուրոսի վարքի մասին է Քսենոփոնի «Կյուրոպեդիա» (Կյուրոսի վարքը) աշխատությունը: 

Տես նաև Դարեհ: